Mijn eerste kennismaking met Manu Keirse dateert van jaren geleden toen ik nog in opleiding was als leerkracht. We werden uitgedaagd om gedurende ons laatste opleidingsjaar lezingen en opleidingen te volgen om onze competentie als leerkracht uit te breiden. Rouw bij kinderen was één van de modules die we net hadden afgerond en die me enorm geraakt had. Zo kwam ik op een lezing van Manu Keirse terecht. Ik had mijn eigen opa kort ervoor verloren. Manu maakte met zijn menselijke en normaliserende aanpak rond rouw heel veel indruk.
Dirk De Wachter leerde ik pas tientallen jaren later kennen. Dat was door zijn boek ‘Liefde: een onmogelijk verlangen’ dat ik toevallig meenam uit de bibliotheek. Niet veel later maakte hij naam en faam in de media. Zijn stellingen spraken mij wel enorm aan. De manier waarop hij praat over geluk, de zoektocht naar extra-ordinaire ervaringen en hoe we kunnen leren genieten van het gewone, zorgden niet alleen voor veel herkenning. Het waren ook eye-openers voor mij.
Tijdens een van mijn moeilijke periodes in 2021, waarbij ik huilend in de zetel probeerde mezelf bij elkaar te rapen, raakte ik in gesprek met een andere zorgmoeder. Haar erkenning en lieve woorden hielpen mij toen enorm. Maar nog meer deed ze iets wat voor mij echt helpt. Ze raadde me een boek aan dat voor haar een wereld van verschil had gemaakt.
Maanden later kocht ik ‘Goed Leven, met kwetsbaarheid en beperking’ in de boekhandel. Ik was haar tip niet vergeten. Intussen heb ik het al twee keer gelezen: één keer voor Emiel en één keer voor mezelf. Ik weet nu al dat er nog leessessies zullen volgen. En ik vertel jullie graag waarom!
Over Dirk De Wachter, Manu Keirse en Goed Leven
Dirk De Wachter is psychiater en psychotherapeut in het UPC KU Leuven. Hij is expert in systeem- en gezinstherapie en verantwoordelijk voor het dagactiviteitencentrum Sint-Maarten op campus Kortenberg. Hij is opleider en supervisor in de gezinstherapie in verschillendecentra in binnen- en buitenland. Dirk De Wachter is een veelgeprezen auteur. Hij schreef diverse bestsellers, waaronder het maatschappijkritische Borderline Times, Liefde. Een onmogelijk verlangen? en Museum Dirk De Wachter.
Prof. dr. em. Manu Keirse is klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en de autoriteit in België en Nederland als het om verdriet, verlies en de laatste levensfase gaat. Zijn boeken zijn stuk voor stuk bestsellers en werden in vele talen vertaald. Hij schreef o.a. Als ik er niet meer ben, Kinderen helpen bij verlies en Later begint vandaag.
In het boek Goed Leven met kwetsbaarheid en beperking werpen beide auteurs een blik op kwetsbaarheid en beperking. Want wie leeft met kwetsbaarheid en beperking heeft meer dan wie dan ook behoefte aan verbondenheid en een liefdevolle blik. De auteurs geven via eigen persoonlijke verhalen, deze van mensen met een beperking of hun omgeving, inzicht in de rol die kwetsbaarheid en beperking werkelijk in onze samenleving kunnen spelen. Van een brede visie rond inclusie en stereotypen, over concrete onderwerpen als slechtnieuwsgesprekken, dementie of euthanasie bij wilsonbekwaamheid, tot omgaan met een verlies dat nooit eindigt.
Van beperking naar mens
Het gevoel waarmee Dirk De Wachter en Manu Keirse mij vooral achterlieten, was dat ze een visie voorschreven waarbij we niet meer kijken naar de beperking, maar naar de mens. Goed Leven voelt echt als een heel menselijk boek. Een warme mantel die over je heen wordt gelegd en zegt: het is goed. Ook jij mag er zijn.
Ze beginnen alvast met drie mooie hoofdstukken waarbij ze een heel andere visie op beperkingen en kwetsbaarheid in de kijker zetten. In een eerste hoofdstuk zetten ze verschillende brillen op om naar mensen met een beperking/kwetsbaarheid te kijken. Het zijn brillen die doorheen de geschiedenis vaak gedragen zijn en nu nog steeds door de samenleving in gebruik zijn.
Het tweede hoofdstuk nemen ze begrippen als beperking, handicap, ziekte, … onder de loep. Wanneer spreken we van een beperking? Wat is een handicap? Hoe moeten we die termen in kader van wetgeving en menselijkheid zien? Hun blik op die termen helpt ook om een beetje het bos door de bomen te zien in de terminologie. Ze verliezen daarbij ook de gevoelsmatige lading die aan de termen hangt niet uit het oog.
De titel van het derde hoofdstuk vat meteen goed samen waar ze met Goed Leven heen willen: van pathologie naar welbevinden. Manu Keirse en Dirk De Wachter pleiten doorheen het hele boek voor een samenleving waarbij we een burgerschapsmodel nastreven. Mensen, ongeacht hun beperking/kwetsbaarheid, een actieve plaats in de samenleving bieden waarbij uitgegaan wordt van hun mogelijkheden en hun mens-zijn in plaats van hun pathologie.
De rest van het boek reikt daarvoor handvaten aan: hoe stereotypen en stigmatisering zouden moeten verdwijnen, hoe beperkingen families beïnvloeden en niet persé in het negatieve, hoe moeilijk nieuws toch menselijk gebracht kan worden door professionals, de rouwarbeid als het op levend verlies aankomt, nadenken over levenseindes en uiteindelijk een herstelvisie rond kwetsbaarheid en beperking.
Persoonlijke toets
Wanneer je een boek van twee wetenschappers in handen krijgt dan verwacht je in eerste instantie een wetenschappelijk werk te gaan lezen. Goed Leven is absoluut wetenschappelijk onderbouwt, maar aangezien het hier over menswetenschappen gaat, is het vooral een menselijk boek.
Zowel Manu Keirse als Dirk De Wachter kunnen op een duidelijke manier hun standpunten uiteen zetten. Ze reiken theoretische kaders aan, gebruiken wetgevende basis voor terminologie en kijken met een onderzoeksbril naar de samenleving. Moeilijke terminologie wordt door de auteurs uitgelegd zonder te betuttelend te zijn. Zinsbouw en tekst opbouw zijn gericht op leesbaarheid waardoor je je als lezer zeker niet moet laten afschrikken.
Nog meer weten zowel Dirk De Wachter als Manu Keirse een persoonlijke toets te geven aan het boek. Beide auteurs leven zonder beperkingen. Je zou dus met een kritische blik naar dit boek kunnen kijken: wat hebben zij te vertellen over een leven waar ze zelf zo weinig van weten. Beide auteurs hebben echter diepgaande contacten gehad met mensen met een beperking en hun omgeving. Daardoor zijn ze in staat om pijnpunten aan te kaarten en verbeteringen te formuleren.
Het boek staat bol van de getuigenissen van henzelf, maar ook van mensen die in aanraking kwamen met beperking en kwetsbaarheid. Het zijn niet telkens bladzijdenlange verhalen, maar mooi gedoseerde getuigenissen die de stelling die de auteurs innemen onderstreept of versterkt.
Elk hoofdstuk begint wel met een getuigenis van Dirk De Wachter of Manu Keirse die gebruikt wordt als inleiding voor het onderwerp waar ze het verder over willen hebben. Al deze getuigenissen geven het boek een persoonlijke toets die het aangenaam om lezen maakt.
Manifest voor een goed leven
Goed Leven leest niet als een typisch informatief boek. Het is eerder een manifest van twee auteurs bij wie kwetsbaarheid en beperking nauw aan het hart liggen. Ze hebben met Goed Leven een sereen betoog geschreven waarbij iedereen in de samenleving opgeroepen wordt om mensen met kwetsbaarheid en beperking een volwaardige plaats in die samenleving te geven.
Van dit kind hebben wij geleerd wat liefde is.
Uit: Goed Leven met kwetsbaarheid en beperking – Dirk De Wachter en Manu Keirse
…
Bijna twee jaar geleden, toen we te horen kregen tot welk schade haar ziekte zou leiden, stelde ik mezelf de vraag: wat rest haar dan nog? Liefde. Liefde rest haar. Liefde die je krijgt. En ook liefde die je geeft.
Deze passage uit het boek vat voor mij de grote lijnen samen. Hoe vaak kijken we niet naar mensen met een beperking/kwetsbaarheid alsof het arme schepsels zijn waar je medelijden mee moet hebben? Maar dat is niet nodig. Als we hen respecteren in hun mens-zijn, kunnen ook zij een mens-waardig leven hebben. Een leven met kwaliteit, liefde en warmte.
Goed Leven met kwetsbaarheid en beperking – Manu Keirse en Dirk De Wachter, Lannoo – 2020; 219 pag.
Meer inspiratie en leestips vind je hier of via mijn persoonlijke Instagram
