Ik en Iris hebben een verleden, al weet Iris dat waarschijnlijk zelf niet. Toen ik ongeveer tien jaar geleden ontdekte dat bloggen best een groot lezerspubliek kon opleveren, struinde ik het internet af op zoek naar ‘grote bloggers’ om van hen te leren. Maar bij Iris bleef ik vooral hangen, omdat ze toegankelijke groene tips gaf, humor had en heel fijne recepten postte. Ik hield van de verhalen over Bunny von D. De tips van Iris begon ik thuis steeds meer toe te passen om zo onze levensstijl te verduurzamen. Ze inspireerde me om vegetarisch te koken en uiteindelijk een volledige maand vegan te eten. Iris was zo’n beetje mijn idool in blogland. Want ze was heel toegankelijk. Tagde je haar op social media (lees: Twitter) dan kreeg je vaak een reactie terug. Zo gaf ze me ooit advies over vegetarische opties bij frietjes. Door haar sociale zelf online had ik nooit verwacht wat ze uiteindelijk na haar studies op haar blog bekende: Iris heeft een angststoornis.
Toen ze stopte met bloggen vond ik dat ontzettend jammer, maar ik vond haar terug op Instagram en ze werd weer ‘mijn idool’. Al was dat nu wat op een heel andere manier (ik denk dat ik ook wat volwassener geworden ben ondertussen). Haar verhalen over Ollie, de beagle, amuseren ons hele gezin intussen. Toen Iris besloot om een boek te schrijven, werd ik ook een beetje een supporter. Want een boek schrijven, dat is ook een droom van mij. Iedereen die er zich dus aan waagt, daar supporter ik ook voor.
Dat boek bleek dus over haar angststoornis te gaan en ik dacht eind 2020, kort nadat ze haar aankondiging op Instagram plaatste, dat dat dus geen boek voor mij zou zijn…
Over Iris ter Haar en Een steekje los
Iris ter Haar is waarschijnlijk een van de bekendste Nederlandse bloggers wanneer het aankomt op een groene levensstijl. Onder de naam ‘Ik ben Iris niet’ blogde ze jarenlang over duurzaamheid, maar ook over mentale gezondheid. Dat sloop stiekem in haar blog tijdens haar studies psychologie. Uiteindelijk studeerde Iris af als master in de psychologie. Maar ze startte geen carrière als psychologe. Iris begon kort na haar studies vol goede moed haar eigen zaak. Voor de buitenwereld leek het Iris voor de wind te gaan, want ze stampte zomaar een succesvolle webshop met borduurartikelen uit de grond.
In werkelijkheid werd haar wereld enkel maar kleiner. Het borduren was bezigheidstherapie, terwijl ze op de wachtlijst stond voor psychologische hulp. Uiteindelijk kreeg ze die en daarbij ook de diagnose: angststoornis en agorafobie. Vanaf dan kon het echte werk beginnen, maar dat gaat niet over rozen.
In ‘Een steekje los’ verhaalt Iris over haar angststoornis: hoe die langzaam maar zeker haar leven overnam, wanneer ze besloot om hulp te zoeken en hoe dat traject daarna verliep.
‘Een steekje los’ is verdeeld in drie delen. In het eerste deel vertelt Iris over angst, wat de functie ervan is en hoe de angst bij haar buiten proporties groeide. In het tweede deel gaat het over de behandeling van haar angst. Het derde deel verhaalt over hoe Iris terug de draad van haar leven probeert op te pakken.
Angst leren begrijpen
In ‘Een steekje los’ probeert Iris ons te laten begrijpen wat angst is en hoe het voelt als het buitenproportioneel je leven gaat beheersen. Ze vertelt vanuit haar ervaring hoe de angst stilaan in je leven sluipt waarna het alles overneemt. Hoe voelt een paniekaanval? Wat zorgde ervoor dat de angst het overnam? Wanneer ontdekte ze dat het geen gewone angst meer was, maar een probleem waar ze hulp voor nodig had? Dit alles vertelt Iris op een kwetsbare manier zonder te verzanden in een slachtofferrol.
Naast haar eigen ervaringen met angst, verwerkte Iris ook wetenschappelijke informatie hierover in ‘Een steekje los’. Verwacht maar niet dat het een droge, moeilijke uitleg wordt over stoornissen in de DSM5. De informatie is correct, maar wel duidelijk en met een kwinkslag.
Door zowel de persoonlijke als de wetenschappelijke invalshoek te gebruiken slaagt Iris erin om angst een gezicht te geven. Het blijft geen vreemde ver-van-mijn-bed-show, maar wordt begrijpelijk. Iemand zonder angststoornis kan zich hierdoor vrij goed voorstellen hoe angst een leven kan overheersen.
Iemand die angst heel goed kent, kan het allemaal wat dicht op de huid gaan zitten. Paniekaanvallen zijn mij bijvoorbeeld niet onbekend, omdat ze gelinkt zijn aan mijn PTSS. Hierdoor is het eerste deel van Iris’ boek soms wel een trigger geweest. Ben je gevoelig aan angst en paniekaanvallen dan is het beter om de tijd te nemen om ‘Een steekje los’ te lezen zodat je er niet te diep induikt. Maar bovenal heeft de duidelijke uitleg in ‘Een steekje los’ ervoor gezorgd dat ik mijn eigen angst en paniekaanvallen ook beter begon te begrijpen. Hoe ze ontstaan, wat de triggers zijn en wat het mechanisme achter de paniek is, leerde ik door Iris steeds beter inschatten.
De angst aanpakken
Wanneer Iris eenmaal beslist heeft dat er iets aan de angst moet gebeuren, roept ze professionele hulp in. Maar dat loopt niet van een leien dakje. Over de wachtlijsten, de therapie en welke stappen Iris zet om haar angststoornis haar leven niet meer te laten overheersen gaat het tweede deel van het boek.
Ook hier hanteert Iris niet alleen de persoonlijke invalshoek, maar ook de wetenschappelijke. Ze legt uit wat de verschillende types therapie in theorie inhouden, hoe ze worden aangepakt en wat haar eigen ervaringen ermee zijn.
Wat heel mooi beschreven wordt in dit deel is hoe Iris bij de psycholoog zo ontzettend haar best probeert te doen en zelfs daar nog de schone schijn hoog probeert te houden. Ze vertelt daarbij op heel eerlijke en kwetsbare wijze over haar perfectionisme. Ook in de rest van het boek slaagt Iris erin om een heel authentiek beeld van zichzelf neer te zetten. Ze verbloemt weinig, blijft realistisch, geeft de lezer het gevoel dat ze recht tegenover je in een stoel zit te vertellen. Dat maakt deze non-fictie zo sterk. Het is een boek dat de lezer echt meeneemt in de leefwereld van de schrijver, maar vooral in de leefwereld van iemand met een angststoornis.
Terug gaan leven
Als je eenmaal een diagnose gekregen hebt, is hulp voorhanden. Maar daarna is het een kwestie van terug te gaan leven met die diagnose. Dat is voor niemand makkelijk en daar gaat Iris geen roze wolkjes rond hangen.
Het is een rode draad in haar boek: hoe ze eerlijk haar eigen verhaal vertelt, wetenschappelijke informatie ernaast legt en zo niet alleen begrip voor een angststoornis creëert, maar ook voldoende handvaten geeft aan mensen met een angststoornis of hun omgeving.
Denk daarbij niet aan hapklare tips die je meteen kan toepassen. Zo werkt psychische kwetsbaarheid jammer genoeg niet. Wel krijg je wegwijzers waarmee je je eigen weg kan gaan zoeken in het kluwen dat een angststoornis is.
Door Iris’ vlotte schrijfstijl zit je voor je het weet aan het einde van het derde deel van ‘Een steekje los’. Hoewel Iris het gebruik van vaktermen niet schuwt, doet ze het op zo’n manier dat het voor de lezer zonder problemen duidelijk is waar het over gaat.
Een boek dat mensen met een angststoornis en hun omgeving samen kan brengen
Doorheen mijn hele recensie heb ik het meerdere malen gezegd: Iris slaagt erin op een sterke manier begrip te creëren voor de psychische kwetsbaarheid van een angststoornis. Ze legt niet alleen vanuit haar eigen ervaring uit wat het is. Ze maakt ook gebruik van een wetenschappelijke invalshoek.
Door haar humor, openheid en duidelijke uitleg zorgt ze voor zowel begrip als bewustzijn rondom angst, paniekaanvallen en alles wat daarmee gepaard gaat.
Voor de 1 op de 5 die hopelijk herkenning vinden in dit boek.
En voor de andere 4 op 5, die hen beter willen begrijpen.
Dit is de opdracht van Iris op de allereerste bladzijde van ‘Een steekje los’. Wat mij betreft is ze er zeker in geslaagd om zowel herkenning te bieden als begrip te brengen. ‘Een steekje los’ is een boek voor zowel mensen die een angststoornis het hoofd bieden als hun omgeving die hen beter wil begrijpen. Daarmee zou je ‘Een steekje los’ kunnen omschrijven als een boek dat mensen met een angststoornis en hun omgeving samen kan brengen.
